Χωρίς κλιματική αλλαγή, το e-learning δεν πετυχαίνει!
Ο κόσμος των επιχειρήσεων και της κατάρτισης αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς. Τρεις παράγοντες οδηγούν αυτήν την αλλαγή – η παγκοσμιοποίηση, η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και η συνεργασία μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.
Η παγκόσμια πανδημία που έφερε ο COVID-19 δεν αποτέλεσε παρά έναν επιταχυντή, έναν καταλύτη των εξελίξεων και της μετάβασης σε μια νέα εποχή για την εργασία και την μάθηση.
Οι παραδοσιακές μέθοδοι εκπαίδευσης περιορίζουν τις ευκαιρίες για εκπαίδευση επειδή τόσο οι εκπαιδευτές, όσο και οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο μέρος, την ίδια στιγμή.
Οι νέες τεχνολογίες μάθησης μας επιτρέπουν την επαφή με μαθητές που έχουν διαφοροποιημένες ανάγκες. Οι μεταβαλλόμενες επιχειρηματικές απαιτήσεις κάνουν αυτές τις ανάγκες συνεχώς να αλλάζουν ασύμμετρα για κάθε εργαζόμενο.
Κινητικότητα
Η κινητικότητα των εργαζομένων και η τεχνολογία που την υποστηρίζει αποτελούν πλέον κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας στους περισσότερους οργανισμούς. Αποτελεσματικό κινητό εργατικό δυναμικό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι είτε εργάζονται στο δρόμο, είτε ταξιδεύουν από γραφείο σε γραφείο, είτε εργάζονται από το σπίτι, προσπαθούν να γίνουν παραγωγικοί μακριά από τον παραδοσιακό χώρο εργασίας.
Κοινωνική δικτύωση
Σε αυτές τις συνθήκες εργασίας, ως εκπαιδευτές, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι το εκπαιδευτικό περιεχόμενο βρίσκεται εκεί όπου βρίσκονται οι μαθητές και ότι όλοι τους μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό.
Η συνεργασία μέσα από την κοινωνική δικτύωση εξελίσσεται σε μια απαραίτητη δεξιότητα σε αυτόν τον ολοένα πιο παγκόσμιο και κινητό κόσμο. Οι συνεργατικές πλατφόρμες κοινωνικών μέσων παρέχουν στους εκπαιδευόμενους τη δύναμη να διασφαλίσουν ότι η μάθηση λαμβάνει χώρα όχι μόνο κατά τη διάρκεια επίσημων προγραμμάτων μάθησης, αλλά και μετά.
Τα εργαλεία κοινωνικής συνεργασίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να χτίσουν κοινότητες μάθησης και να συνεχίσουν τη συνομιλία που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια μιας τυπικής εκπαίδευσης.
Οι υποδομές αλλάζουν. Oι άνθρωποι αντιστέκονται
Από οργανωτική σκοπιά, τα πράγματα αλλάζουν γρήγορα, αλλά οι άνθρωποι αντιστέκονται γιατί είναι προγραμματισμένοι να κάνουν τα ίδια πράγματα με τον ίδιο τρόπο, όπως τα έκαναν πάντα. Καθώς προχωρούμε από μια βιομηχανική οικονομία, η οποία ήταν επαναστατική πριν από 100 χρόνια, στη νέα οικονομία της γνώσης πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύουμε. Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ καμία άλλη επιχειρησιακή λειτουργία δεν διεξάγεται ακόμα όπως πριν από έναν αιώνα, εξακολουθούμε να εκπαιδεύουμε σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Γνωρίζουμε ότι οι αίθουσες διδασκαλίας και το παραδοσιακό περιβάλλον μάθησης δεν είναι αποτελεσματικά και ότι οι άνθρωποι δεν θυμούνται τα περισσότερα από αυτά που μαθαίνουν σε αυτό το περιβάλλον, αλλά δεν σταματούμε να τα χρησιμοποιούμε. Μπορεί να υιοθετούνται νέες τεχνολογίες, αλλά δεν αρκεί αυτό, θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που εκπαιδεύουμε.
Το πλυντήριο
Αυτή η περίπτωση μου φέρνει στο νου ένα από τα ευφυολογήματα που έχουν φτιάξει οι πόντιοι για τον πανέξυπνo λαό τους, το οποίο πάει κάπως έτσι: «Γιατί οι πόντιοι αγοράζουν τα πλυντήρια δύο-δύο;» και η απάντηση έρχεται αμείλικτη, ευφυέστατη και αφοπλιστική: «Γιατί βάζουν το ένα αριστερά το άλλο δεξιά και πάνω τους στηρίζουν την σκάφη για να πλύνουν!». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Σημαίνει απλά, ότι δεν φθάνει η τεχνολογία για να πετύχουμε αποτελέσματα.
Για να αξιοποιηθεί η τεχνολογία απαιτείται να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο πρώτα από όλα αντιλαμβανόμαστε την εκπαιδευτική διαδικασία και την μάθηση. Αν δεν καταφέρουμε να πετύχουμε αυτή την αλλαγή, θα καταλήξουμε να έχουμε κακό-χρησιμοποιημένες τεχνολογίες που θα κοστίζουν πολύ και θα προσφέρουν ελάχιστα, ίσως ακόμα και να είναι ενοχλητικές. Όπως ακριβώς και τα πλυντήρια των ποντίων κόστισαν πολύ, δεν προσέφεραν τίποτα και περιόριζαν τον χώρο στο πλυσταριό. Στην περίπτωση αυτή, καταλήγουν να δαιμονοποιούνται τα τεχνολογικά μέσα και πέφτουμε τελικά σε έναν φαύλο κύκλο που μόνο μέσα από την αλλαγή αντιλήψεων μπορούμε να ξεφύγουμε.
Το βάρος των αντιλήψεων
Επιβαρυντικές αντιλήψεις όπως αυτές που περιγράφηκαν, είναι διάσπαρτες τόσο στους εκπαιδευτές και στους εκπαιδευόμενους, όσο και στην επιχείρηση. Δεν θα σας εκπλήξει το γεγονός ότι ήδη ορισμένα συστατικά στοιχεία των εκπαιδευτικών προγραμμάτων με την χρήση τεχνολογιών δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από το σύνολο των εκπαιδευομένων.
Παραδείγματα τέτοιων αντιλήψεων:
- Τα διαδικτυακά σεμινάρια (webinars) θεωρούνται συμβάντα διάρκειας μίας ώρας, μόνο για ακρόαση.
- Οι μαθητές δεν θεωρούν τα webinars εξίσου αποτελεσματικά με την εκπαίδευση πρόσωπο με πρόσωπο.
- Tα ηχογραφημένα μαθήματα (recordings) θεωρείται ότι έχουν την ίδια αξία με τη ζωντανή ψηφιακή συνεδρία. Για αυτό το λόγο, πολλοί προτιμούν να ακούσουν ένα recording από το να συμμετέχουν σε μια ζωντανή online συνάντηση.
- Η προ-εργασία (pre-work) θεωρείται προαιρετική και σπάνια ολοκληρώνεται.
- Επιπλέον, είναι κοινή διαπίστωση ότι όλοι, εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές, επικεντρώνονται υπερβολικά στο “πιο ζωντανό” μέρος ενός μεικτού εκπαιδευτικού προγράμματος. Για παράδειγμα, εάν παρουσιαστεί ένα πρόγραμμα μεικτής μάθησης (blended learning) που περιλαμβάνει ενότητες ηλεκτρονικής μάθησης, μια συνεδρία σε εικονική τάξη, ένα διήμερο εργαστήριο F2F και μια ποικιλία δραστηριοτήτων παρακολούθησης της εφαρμογής στην εργασία (follow-up), η εστίαση θα γίνει στο διήμερο εργαστήριο. Η επικοινωνία θα επικεντρωθεί και θα περιοριστεί στο τι χρειάζεστε για να το παρακολουθήσετε. Οι μαθητές θα δουν οποιαδήποτε εργασία εκτός του σεμιναρίου που τους ανατίθεται και πρέπει να ολοκληρωθεί με δική τους ευθύνη ως προαιρετική. Σε τελική ανάλυση θεωρούν ότι το πραγματικό σημαντικό περιεχόμενο έχει δοθεί στην τάξη. Οτιδήποτε δοθεί εκτός της τάξης δεν πρέπει να είναι τόσο σημαντικό, διαφορετικά θα τους είχε δοθεί στην τάξη. Η πραγματική μάθηση συμβαίνει μόνο μέσα στην τάξη, οτιδήποτε άλλο είναι συμπληρωματικό, προαιρετικό και το κυριότερο, θεωρούν ότι τους τρώει χρόνο από την εργασία τους ή τον προσωπικό τους χρόνο.
- Αυτές οι διαπιστώσεις μας οδηγούν σε μια τελευταία αντίληψη: ότι η εκπαίδευση και η προσωπική τους εξέλιξη δεν είναι δική τους δουλειά και ευθύνη, αλλά κάποιων άλλων.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν μια ατμόσφαιρα, ένα ήδη διαμορφωμένο κλίμα στο οποίο και το πιο αποτελεσματικά σχεδιασμένο eLearning πρόγραμμα δύσκολα θα πετύχει.
Η κλιματική αλλαγή
Για να είναι επιτυχής η εισαγωγή μεθόδων e-learning, blended learning, hybrid learning, αυτές οι αντιλήψεις και το κλίμα που δημιουργούν πρέπει να αλλάξουν. Απαιτείται κλιματική αλλαγή. Χωρίς κλιματική αλλαγή, το e-learning δεν πετυχαίνει! Η κλιματική αλλαγή είναι κάτι περισσότερο από την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών επιμόρφωσης. H κλιματική αλλαγή αφορά πρώτα από όλα την αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο πιστεύετε πώς μαθαίνουν οι σύγχρονοι μαθητές.
Η μάθηση υφίσταται τεράστια πίεση αλλαγής λόγω της ψηφιακής επανάστασης που επιταχύνεται εν μέσω της πανδημίας. Αυτή η επανάσταση αναγκάζει τους επαγγελματίες της μάθησης να αναπτύξουν νέα μοντέλα και να αλλάξουν τις προσεγγίσεις τους. Οι οργανισμοί απομακρύνονται από εκδηλώσεις με επίκεντρο έναν εκπαιδευτή σε παραδοσιακή αίθουσα, βασισμένες σε συγκεντρωτικό περιεχόμενο. Αντί αυτού, κινούνται προς συνεχιζόμενες, αποκεντρωμένες μαθησιακές λύσεις που εστιάζουν στα αποτελέσματα.
Η μετάβαση
Αυτή η εξέλιξη περιγράφει τέλεια τη μετάβαση από τη μάθηση Ώθησης (Learning Push) στην μάθηση Έλξης (Learning Pull). Η μάθηση Ώθησης συμβαίνει στους μαθητές είτε είναι έτοιμοι (και πρόθυμοι), είτε όχι. Επιβάλλεται εξωτερικά στους μαθητές. Αντίθετα, η μάθηση Έλξης προσφέρεται στους μαθητές όταν τη χρειάζονται και την ζητήσουν. Ενεργοποιείται και πολλές φορές δημιουργείται από την εσωτερική ανάγκη του μαθητή να αποδώσει καλύτερα. Αυτή είναι μια σημαντική κλιματική αλλαγή που οι περισσότερες εταιρείες δεν ξέρουν πώς να την διαχειριστούν.
Pull Learning
Για να καλύψετε τις ανάγκες των σύγχρονων εκπαιδευομένων στο νέο αναδυόμενο εργασιακό περιβάλλον, πρέπει να εστιάσετε στο μοντέλο μάθησης Έλξης ως κεντρική αφετηρία του συνδυασμού των εκπαιδευτικών μεθόδων σας, στις οποίες οι άνθρωποι θα μπορούν να συνδεθούν με το υλικό σας αλλά και να μάθουν ο ένας από τον άλλο. Κάθε μέρος ενός προγράμματος blended learning – ανεξάρτητα από την τεχνολογία παράδοσης (όπως εικονική τάξη, βίντεο ή infographic), τη διάρκειά του ή την εκπαιδευτική στρατηγική (όπως μικρομάθηση, κοινωνική, συνεργατική μάθηση ή προσομοίωση) – πρέπει να θεωρείται σημαντικό.
Συμβουλευτείτε τους!
Για να πετύχει το νέο περιβάλλον μάθησης που μας παρέχουν οι τεχνολογίες επιμόρφωσης χρειάζεται πρώτα να φέρετε την κλιματική αλλαγή στον οργανισμό σας. Μια κλιματική αλλαγή που δεν πρέπει να αποφευχθεί αλλά να επιδιωχθεί. Χωρίς κλιματική αλλαγή, το e-learning δεν πετυχαίνει! Φυσικά, υπάρχουν εργαλεία που μπορούν να σας βοηθήσουν στην προσπάθεια σας αυτή. Yπάρχουν εξειδικευμένοι σύμβουλοι που μπορούν να διευκολύνουν την διαδικασία της αλλαγής. Συμβουλευτείτε τους!
Ο Δημήτρης Βιντζηλαίος είναι Learning Experience Architect. Συμμετέχει στην ομάδα εκπαιδευτικού ψηφιακού μετασχηματισμού της BMW South East Europe.
